حذف بانک‌ها، واسطه‌ها و سازمان‌های متمرکز از دنیای مالی؛ این آرمانی است که دیفای (DeFi) برای تحقق آن کار می‌کند. دیفای سرهم‌بندی اصطلاح Decentralized Finance به‌معنای امور مالی غیرمتمرکز است که در انگلیسی DeFi خوانده شده و معادل فارسی مصطلح آن هم دیفای است. پس دیفای را می‌توان همان امور مالی غیرمتمرکز دانست.

اما این امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای دقیقاً چیست و چگونه کار می‌کند؟ چطور می‌توان آن را به زندگی روزمره افراد وارد کرد؟ چه مزایایی برای کاربران عادی دارد؟ آیا کارکردن با آن سخت است؟ در این مطلب به همه این سؤالات پاسخ می‌دهیم. با ما همراه باشید.

دیفای چیست؟

باید گفت دیفای (DeFi) مخفف Decentralized Finance به‌معنای امور مالی یا فایننس غیرمتمرکز است. دیفای به مجموعه‌ای از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApp) بر بستر بلاک چین اشاره دارد که قصد دارند همان خدمات پولی که بانک‌ها ارائه می‌کنند را به‌صورت غیرمتمرکز و بدون واسطه در معاملات ارزهای دیجیتال ارائه دهند. از جمله این خدمات پولی می‌توان به وام‌گیری غیرمتمرکز، استیکینگ (Staking) و ییلد فارمینگ (Yield Farming) اشاره کرد.

تعریف دیفای به زبان ساده

مدت‌هاست که بانک‌ها و سازمان‌های متمرکز بر دنیای مالی تسلط دارند. امروزه اگر بخواهید وام بگیرید، خریدوفروش کنید و یا اقساط و مالیات خود را پرداخت کنید، مجبور هستید به بانک، دولت یا دیگر سازمان‌های متمرکز مراجعه کنید.

در تمام جهان، مردم هر لحظه به دولت‌ها اعتماد می‌کنند با این فرض که دولت‌ها پاک هستند و با کمک آنها از ارزش پول‌های ملی‌ محافظت می‌شود. مردم دنیا به بانک‌ها اعتماد می‌کنند با این فرض که امانتدارِ درست‌کارِ پول‌هایشان هستند. هر لحظه به شرکت‌های واسطه اعتماد می‌کنند با این امید که خدمات مالی بدون نقص دریافت کنند.

اما تاریخ نشان داده است واسطه‌های متمرکز می‌توانند مرتکب فساد یا خطای غیرعمدی شوند. حوزه امور مالی غیرمتمرکز آمده است تا با استفاده از بلاک چین و مفهوم عدم‌تمرکز، فساد، خطای غیرعمدی و نیاز به اعتماد متمرکز را از بین ببرد.

همچنین می‌توانیم دیفای را این‌گونه تعریف کنیم: جنبشی برای ایجاد یک اکوسیستم خدمات مالی متن‌باز، بدون نیاز به مجوز و شفاف که برای همه قابل‌دسترسی است و بدون واسطه مرکزی کار می‌کند. به این ترتیب، کاربر کنترل کامل بر دارایی خود دارد و با اکوسیستم ازطریق برنامه‌های غیرمتمرکز ارتباط برقرار می‌کند.

دیفای با هدف بزرگی که دارد می‌تواند در کنار بلاک چین به‌عنوان یکی از نوآوری‌های امیدوارکننده عصر دیجیتال در نظر گرفته شود.

مقایسه دیفای و امور مالی سنتی یا CeFi

دیفای و امور مالی سنتی که به‌عنوان CeFi شناخته می‌شود، تفاوت‌های بنیادینی با یکدیگر دارند. اما در عین همه این تفاوت‌ها، این دو مفهوم در جاهایی هم‌راستا با هم حرکت می‌کنند یا با هم همکاری می‌کنند یا شباهت‌هایی بین آن‌ها یافت می‌شود. در این قسمت ابتدا تفاوت‌های دیفای و CeFi را بررسی می‌کنیم و سپس نگاهی به نقاط اشتراک آن‌ها خواهیم داشت.

تفاوت های DeFi و CeFi

مهم‌ترین تفاوت های دیفای و CeFi را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:

امور مالی سنتی (CeFi)	امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)
کنترل سرمایه در دست نهادهای متمرکز است.	سرمایه توسط کاربر کنترل می‌شود.
خدمات مشتریان و پشتیبانی خوبی ارائه می‌دهد.	اصولاً پشتیبانی ندارد و مسئولیت با کاربر است.
نیاز به احراز هویت دارد.	بدون احراز هویت کار می‌کند.
نیاز به مجوزهای قانونی دارد.	بدون نیاز به کسب اجازه فعالیت می‌کند.
کارمزد تراکنش‌های آن زیاد است.	کارمزدهای کمتری دارد.
رابط و تجربه کاربری آسانی دارد.	قراردادهای هوشمند آن معمولاً پیچیده است.
امنیت بیشتر و ریسک کمتری دارد.	امنیت آن نسبتاً کمتر و ریسک آن تاحدی بیشتر است.

شباهت‌های دیفای و CeFi

در عین همه تفاوت‌ها، بد نیست نگاهی هم به شباهت‌های دیفای و امور مالی سنتی داشته باشیم. منظور از امور مالی سنتی یا CeFi چیست؟ هر پلتفرمی که طبق معیارهای بالا با مدیریت متمرکز و با کسب اجازه از نهادهای قانونی فعالیت کند و کنترل سرمایه کاربران را در اختیار داشته باشد، مصداقی از امور مالی سنتی یا CeFi است. با این تعریف، صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال هم زیرمجموعه CeFi هستند.

پس هر دو مفهوم امور مالی متمرکز و امور مالی غیرمتمرکز می‌توانند متکی به تکنولوژی بلاک چین به‌عنوان فناوری اصلی باشند. و هر دو مفهوم می‌توانند خدمات مرتبط با ارزهای دیجیتال را ارائه کنند؛ اما به روش‌های متفاوت.

همچنین دیفای و CeFi می‌توانند در مواقعی با هم همکاری کنند. جدایی این دو مفهوم به‌صورت کامل نیست و ارتباط نسبی همچنان بین آن‌ها برقرار است. مثلاً یک پلتفرم دیفای می‌تواند توکن خود را در پلتفرم‌های CeFi عرضه کند. یا یک پلتفرم CeFi ممکن است نسخه غیرمتمرکز خود را هم راه‌اندازی کند؛ چیزی شبیه بایننس اسمارت چین (Binance Smart Chain).

کاربردهای دیفای (DeFi)

کاربردهای دیفای بسیار گسترده است و اغلب بخش‌های دنیای مالی می‌توانند از مزایای دیفای بهره‌مند شوند. با این حال، سه کاربرد اصلی دیفای شامل موارد زیر هستند:

• دریافت وام و وام‌دهی
• خدمات بانکی پولی
• صرافی‌های غیرمتمرکز

دریافت وام و وام‌دهی

پروتکل‌های وام‌دهی غیرمتمرکز یکی از محبوب‌ترین برنامه‌های کاربردی اکوسیستم دیفای هستند. وام‌دهی و دریافت وام به‌صورت آزاد و غیرمتمرکز مزیت‌های زیادی نسبت به سیستم اعتباری سنتی دارد. ازجمله ویژگی‌های جالب پلتفرم‌های وام‌دهی مبتنی بر بلاک چین می‌توان به پرداخت فوری، امکان وثیقه‌گذاری با دارایی‌های دیجیتال و نیاز نداشتن به چک‌های اعتباری اشاره کرد.

در این سیستم‌ها، تأمین‌کنندگان نقدینگی با قراردادن دارایی‌های خود در پلتفرم می‌توانند سود دریافت کنند و افراد دیگر می‌توانند از آن نقدینگی وام بگیرند.

ازآنجاکه این خدمات روی بلاک چین‌های عمومی عرضه می‌شود، نیاز به اعتماد به‌ حداقل می‌رسد و شفافیت بسیار بالایی برقرار خواهد شد. به‌طور کلی، سیستم‌های وام‌دهی غیرمتمرکز ریسک طرف قرارداد را کاهش می‌دهند و باعث می‌شوند این کار ارزان‌تر و سریع‌تر باشد و افراد بیشتری از آن استفاده کنند.

خدمات بانکی پولی

با توجه به اینکه برنامه‌های DeFi طبق تعریف، برنامه‌های مالی هستند، خدمات بانکی پولی یکی از کاربردهای بدیهی این برنامه‌ها است. این خدمات می‌تواند شامل صدور استیبل کوین‌ها (Stable Coins – ارزهای دیجیتال باثبات)، رهن و بیمه‌نامه باشد.

با درنظرگرفتن روند بالغ‌شدن صنعت بلاک چین، تمرکز زیادی بر ایجاد استیبل کوین‌هایی وجود دارد که مانند تتر ارزش ثابت داشته باشند و درعین‌حال غیرمتمرکز هم باشند. استیبل کوین‌ به نوعی از ارزهای دیجیتال گفته می‌شود که دارای پشتوانه یک دارایی یا کالای پایدار مانند دلار است. مثلاً یک ارز دیجیتال باثبات دلاری (مثل تتر) پشتوانه دلار دارد و ارزش آن همواره یک دلار است.

در مورد خدمات اعتباری، در سیستم سنتی به‌دلیل وجود واسطه‌های فراوان، فرایند ثبت رهن و وثیقه بسیار پرهزینه و زمان‌بر است. با بهره‌مندی از قراردادهای هوشمند، هزینه‌های حقوقی و پذیره‌نویسی به‌طور چشم‌گیری کاهش پیدا می‌کند.

از طرف دیگر،‌ صدور بیمه‌ روی بلاک چین نیاز به واسطه‌ها را از بین می‌برد و ریسک نقض بیمه‌نامه را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. به این ترتیب، با حفظ کیفیت خدمات، مبلغ بیمه‌نامه می‌تواند کمتر شود.

صرافی‌های غیرمتمرکز

به‌عقیده صاحب‌نظران، صرافی‌های غیرمتمرکز در آینده حوزه معاملات مالی نقش انکارناپذیری خواهند داشت و این صرافی‌ها خود شامل دیفای می‌شوند.

در صرافی‌های غیرمتمرکز که روی بلاک چین کار می‌کنند، معامله‌گران می‌توانند دارایی‌های دیجیتال را بدون واسطه و به‌شکل مستقیم خریدوفروش کنند. این معاملات از کیف پول شخصی کاربران انجام می‌شود.

ازآنجاکه یک سازمان متمرکز نمی‌تواند کنترلی بر فرایندهای صرافی داشته باشد، کارمزد معاملات بسیار ناچیز است؛ اگرچه هنوز درباره کارمزد تراکنش‌های خودِ شبکه چالش‌هایی وجود دارد.

همچنین، می‌توان از فناوری بلاک چین برای صدور و ارائه مالکیت تعداد زیادی از ابزارهای مالی بهره برد. این برنامه‌ها با ایجاد بستری غیرمتمرکز، نیاز به اعتماد به سازمان‌های امانتدار را از بین می‌برند و با کمک فناوری دفتر کل توزیع‌شده، یک نقطه شکست یکتا ندارند که احتمال حمله به آنها وجود داشته باشد.

برای مثال، در حوزه دیفای می‌توان ابزارها و منابعی را برای عرضه توکن‌های سهامی (اوراق بهادار) ارائه داد که با آنها افراد و کسب‌وکارها می‌توانند برای دارایی‌هایی مثل سهام و املاک، ارز دیجیتال ایجاد کنند و پارامترهای دلخواه خود را برای آن در نظر بگیرند.

بازارهای مشتقه (قراردادهای آتی و اختیار) و همچنین بازارهای پیش‌بینی (مانند آگر) هم می‌توانند زیرمجموعه دیفای باشند.

برنامه‌های دیفای کجا اجرا می‌شوند؟

هسته اصلی حوزه امور مالی غیرمتمرکز قرارداد هوشمند است، چون برنامه‌های غیرمتمرکز به‌وسیله آن کار می‌کنند. بنابراین، بلاک چین‌هایی که میزبان قراردادهای هوشمند هستند، می‌توانند میزبان برنامه‌های دیفای هم باشند.

درحالی‌که قراردادهای معمولی برای مشخص کردن رابطه افرادی که درگیر قرارداد هستند از مواد قانونی استفاده می‌کنند، یک قرارداد هوشمند از کدهای کامپیوتری بهره می‌برد.

به‌لطف بلاک چین، یک قرارداد هوشمند پس از پیاده‌سازی ضمانت اجرایی خواهد داشت. توسعه‌دهنده شرایط اجرای قرارداد را در کد تعیین می‌کند و پس از ثبت‌کردن آن روی بلاک چین، حتی خود او هم نمی‌تواند جلوی اجرای قرارداد را بگیرد.

استفاده از قراردادهای هوشمند سریع‌تر و آسان‌تر است و ریسک کمتری برای طرفین دارد. از طرف دیگر، قراردادهای هوشمند هنوز با چالش‌های قانون گذاری در دیفای دست‌وپنجه نرم می‌کنند و به‌عنوان مثال، هنوز مراجع قانونی یک قرارداد هوشمند مالکیت خانه را به رسمیت نمی‌شناسند. همچنین، ازآنجاکه قراردادهای هوشمند قابل‌توقف نیستند، وجود باگ یا کد مخرب می‌تواند موجب خطر شود.

اتریوم درحال‌حاضر بزرگ‌ترین پلتفرمی است که پروژه‌های دیفای می‌توانند روی آن کار کنند. بدون اغراق می‌توان گفت در مقطع فعلی بلاک چین اتریوم میزبان بیش از ۷۰٪ کل اکوسیستم دیفای است.

به‌جز اتریوم، ایاس، تزوس، ترون، کاردانو، نئو، الگورند و ده‌ها بلاک چین دیگر قادر هستند برنامه‌های حوزه امور مالی غیرمتمرکز را میزبانی کنند.

آموزش دیفای اسکنرهای محبوب

دیفای اسکنر (Defi Scanner) یک ابزار دیجیتال است که برای آنالیز و ارزیابی پروژه‌های دیفای توسعه پیدا کرده است. این ابزار دیجیتال پروژه‌ها را از جنبه‌های مختلف مثل میزان دارایی سرمایه‌گذاری شده در آن‌ها و توکنومیکس و قرارداد هوشمند و ریسک‌های احتمالی بررسی می‌کند. استفاده از چنین ابزارهایی برای سرمایه گذاران بسیار مفید است و در گرفتن تصمیم‌های سرمایه گذاری کمک می‌کند.

بهترین ارزهای دیفای

امروزه پروژه‌های مختلفی در فضای دیفای مشغولند و هرکدام از آن‌ها ارز کاربرد خود را دارند. مانند صرافی غیرمتمرکز، پلتفرم وام‌دهی، وب ۳ و استیبل‌ کوین‌های حوزه دیفای. در این بین، بهترین ارزهای دیفای کدامند؟ حقیقت این است که پاسخ به این سؤال می‌تواند در طول زمان متغیر باشد.

به همین دلیل، پیشنهاد می‌کنیم در هر زمان برای شناسایی بهترین ارزهای دیفای به سایت‌های معتبری مثل coinmarketcap مراجعه کرده و در بخش Filters دسته‌بندی دیفای را انتخاب کنید تا بتوانید بهترین ارزهای دیفای را به‌صورت آنلاین ببینید.

در زمان تهیه این مقاله، ۱۰ ارز برتر دیفای عبارت‌اند از:

• هایپرلیکویید (HYPE): بلاک چین لایه اولی مختص بهبود عملکرد اپلیکیشن‌های دیفای.
• چین لینک (LINK): معروف‌ترین و برترین اوراکل غیرمتمرکز در دنیای کریپتو.
• دای (DAI): استیبل کوین پلتفرم وام‌دهی اسکای (میکردائو سابق).
• یونی سواپ (UNI): ارز بومی صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ.
• آوی (AAVE): ارز بومی پلتفرم وام‌دهی آوی.
• اسکای (SKY): توکن حاکمیتی اکوسیستم اسکای (میکردائو سابق).
• ژوپیتر (JUP): یک اپلیکیشن دیفای روی بلاک چین سولانا برای ترید و خرید آنی و پرپچوال ارزهای دیجیتال.
• گراف (GRT): پروتکل مختص ایندکسینگ برای درخواست دیتا در اپلیکیشن‌های دیفای.
• والتا (A): یک شبکه بانکی وب۳ برای نسل جدید سیستم‌های مالی غیرمتمرکز.
• دکسه (DEXE): یک پلتفرم منبع‌باز برای ایجاد و مدیریت دائوها.

آکادمی آموزش ارز دیجیتال کمال قزلباش

اگر نیاز دارید مهارت‌های حرفه‌ای ارز دیجیتال را به صورت کاملا تخصصی و کاربردی یاد بگیرید، آکادمی آموزش ارز دیجیتال کمال قزلباش یکی از بهترین انتخاب‌هاست.
در این آکادمی می‌توانید:

• آموزش کامل بلاک چین
• تحلیل شبکه و تراکنش‌ها
• آموزش کار با مرورگرهای بلاک چین
• تحلیل فاندامنتال و تکنیکال
• آموزش دیفای و مفاهیم Web3
• و ده‌ها دوره تخصصی دیگر

را به صورت اصولی و پروژه محور یاد بگیرید و تبدیل به یک متخصص بلاک چین شوید.